Spółki kapitałowe
S P Ó Ł K I K A P I T A Ł O W E
I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Tytułem wstępu należy przypomnieć art. 3 kodeks spółek handlowych (ksh) :
,,Przez umowę spółki handlowej (szerzej: spółki osobowe i kapitałowe) wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.”
Art. 4 par. 1 pkt. 2 ksh :
,, Spółka kapitałowa – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.”
H i s t o r i a
Strukturę i zasady funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uregulowano po raz pierwszy w Niemczech (niem. nazwa Gesellschaft mit beschränkter Haftung, skrót GmbH) w 1892 roku.
Wzorce niemieckie przyjęto w 1906 także w Austro-Węgrzech, a następnie w Anglii w 1907, jako private limited company. W Polsce spółki z o.o. uregulowano po raz pierwszy dekretem z 8 lutego 1919. Bardziej kompleksową regulacją objęto spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w kodeksie handlowym wprowadzonym rozporządzeniem Prezydenta R.P. z dnia 27 czerwca 1934 r. Przepisy kodeksu handlowego z dniem 1 stycznia 2001 r. zostały zastąpione przepisami kodeksu spółek handlowych nazywanym w skrócie k.s.h. Kodeks spółek handlowych został wprowadzony w życie ustawą z dnia 15 września 2000 r. Należy zwrócić uwagę, iż przez okres blisko 70 lat regulacje dotyczące spółek handlowych, w tym również sp. z o.o., były zawarte w jednym akcie prawnym w postaci kodeksu handlowego. Wynika to z faktu, iż w gospodarce uspołecznionej formy prawne w postaci spółek kapitałowych nie znajdowały prawnego i społecznego uzasadnienia.
Dopiero regulacja kodeks spółek handlowych w sposób kompleksowy i dopasowany do potrzeb gospodarki wolnorynkowej uregulowała zasady tworzenia, funkcjonowania i likwidacji spółek kapitałowych, w tym również spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Współcześnie obowiązujące zasady prawne spółek z ograniczoną odpowiedzialnością są w różnych krajach zasadniczo zbieżne, ale nawet w podstawowych detalach mogą się jednak dość znaczne różnić.
Ź r ó d ł a p r a w a
kodeks spółek handlowych
przepisy pozakodeksowe – kodeks cywilny w zakresie przepisów dotyczących prokury i firmy,
lex contractus (prawo umów) – postanowienia zawarte w treści umowy spółki, które poza regulacjami określonymi w kodeksie spółek handlowych jako bezwzględnie obowiązujące, mogą być kształtowane przez wspólników w sposób dowolny (w granicach prawnie dopuszczalnych i nie mających na celu obejście przepisów prawnych).
C e c h y s p ó ł k i z o . o.
Jest spółką kapitałową, która działa jako odrębny podmiot wyposażony w osobowość prawną w związku z czym w odróżnieniu od spółek osobowych stanowi połączenie kapitału, a nie osób. Możliwe jest również utworzenie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o czym bardziej szczegółowo w dalszej części wykładu. Ten element również w sposób bardzo wyraźny wskazuje na kapitałowy charakter spółki sp. z o.o., ponieważ założenie jednoosobowej spółki osobowej jest niemożliwe, a wręcz nielogiczne. Jednakże za najważniejszy element (cechę) spółki z o.o. należy uznać zlokalizowanie odpowiedzialności za zobowiązania spółki w jej kapitale i zwolnienie wspólników w tym względzie od odpowiedzialności ich majątkiem osobistym. Termin spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należy rozumieć nie jako ograniczenie odpowiedzialności spółki ale jako ograniczenie odpowiedzialności wspólników za działalność spółki. Ryzyko gospodarcze jest zlokalizowane w spółce, a jej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za działania spółki w granicach wniesionych wkładów. Ryzyko to kodeks spółek handlowych rozszerzył na pożyczki udzielone przez wspólników spółce w przypadku jej upadłości. Pożyczki takie udzielone w terminie dwóch lat od ich udzielenia (w przypadku ogłoszenia upadłości) są uważane za wkłady wspólników do spółki.
Wskazać należy, że w przypadku spółki z o.o. (także spółki akcyjnej) podstawą jej powstania i funkcjonowania jest umowa spółki (w przypadku spółki akcyjnej statut). Z tymże w spółce z o.o. umowa spółki reguluje stosunki pomiędzy spółką i wspólnikami w przypadku zaś spółek osobowych reguluje stosunki pomiędzy wspólnikami. Oczywiście nie można zapominać, że spółka z o.o. musi mieć organy wyodrębnione w swojej strukturze. Wpływ wspólników na działania spółki jest zatem pośredni (powoływanie i odwoływanie organów spółki). Całkowicie dopuszczalne jest aby wspólnicy spółki wchodzili równocześnie w skład zarządu spółki, wtedy działają jednak jako członkowie organu wykonawczego. W przypadku spółek osobowych zarówno prowadzenie spraw spółki jak i reprezentacja spółki należy w zasadzie do wspólników bezpośrednio i indywidualnie.
Spółka z o.o. nie jest jednak czystą formą spółki kapitałowej. Jest strukturą organizacyjną pomiędzy spółką jawną a spółką akcyjną, która posiada jeszcze elementy osobowe.
W zakresie cech osobowych sp. z o.o. należy wskazać:
zakaz wystawiania na udziały lub prawa do zysku w spółce dokumentów na okaziciela, jak również dokumentów imiennych i na zlecenie.
przyznanie prawa kontroli spółki każdemu wspólnikowi oraz żądania informacji na temat spółki.
możliwość podejmowania uchwał bez odbycia zgromadzenia wspólników, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienia, które mają być powzięte albo na pisemne głosowanie.
przyznanie prawa wspólnikom, w określonych przypadkach, do żądania rozwiązania spółki przez sąd.
możliwość żądania wyłączenia wspólnika przez wszystkich wspólników reprezentujących ponad połowę kapitału zakładowego w określonych przez kodeks spółek handlowych sytuacjach.
Wspomnieć należy również, że wspólnicy w zakresie swojej dyspozycji mogą wprowadzić do umowy spółki elementy ,,osobowe” w postaci:
zobowiązania wspólników w umowie spółki do dokonywania dopłat na poczet kapitału spółki,
wprowadzenia ograniczenia względem wspólników w zakresie zbywania i zastawiania udziałów w spółce,
wprowadzenia ograniczenia, a nawet wyłączenia spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika.
S p e c y f i k a jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialności.
Specyfika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wyraża się w dwóch grupach przepisów zawartych w kodeksie spółek handlowych.
Pierwsza grupa przepisów jest adresowana wyłącznie do spółki jednoosobowej:
art. 4 par. 1 pkt. 3 ksh definiując jednoosobową spółkę z o.o. stwierdza, iż jest to spółka, w której wszystkie udział należą do jednego wspólnika założona na podstawie jednoosobowego aktu założycielskiego.
Art. 151 par. 1 ksh dopuszczając możliwość założenia jednoosobowej spółki równocześnie zakazuje aby taką spółkę utworzyła inna jednoosobowa spółka z o.o.. Unormowanie to ma na celu zapobieganie tworzenia tzw. fikcyjnych (dętych) spółek, a tym samym zapobieganiu nadużyciom finansowym związanym z unikaniem odpowiedzialności grożącej jednej spółce przy zakładaniu następnej.
Art. 156 ksh ustala, że jeden wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników.
Art. 162 ksh zawiera zakaz reprezentowania jednoosobowej spółki z o.o. w organizacji przez jedynego wspólnika za wyjątkiem zgłoszenia spółki do rejestru sądowego – czynności powinny być dokonywane bądź przez zarząd bądź przez ustanowionego pełnomocnika.
Oświadczenia woli składane przez jedynego wspólnika spółce z o.o. wymagają zachowania pod rygorem nieważności formy pisemnej. Przepis ten ma na celu ochronę tak samej osoby prawnej jaką jest spółka, jak również osób trzecich, których łączą ze spółką stosunki zobowiązaniowe.
Druga grupa przepisów to regulacje, które ze względu na specyfikę jednoosobowej spółki z o.o. nie mają zastosowania:
żądanie wyłączenia wspólnika,
żądanie rozwiązania spółki,
korporacyjne prawa mniejszości,
przyznanie szczególnych korzyści albo nałożenie szczególnych obowiązków wspólnikowi,
zasady dotyczące głosowania i zaskarżania uchwał
tracą sens również regulacje dotyczące odpowiedzialności zarządu względem spółki w przypadku gdy zarząd jednoosobowy składa się wyłącznie z jedynego wspólnika spółki.
Cel utworzenia spółki z o.o.
Cele utworzenia spółki to:
zarobkowy
gospodarczy nie mający charakteru zarobkowego,
cel niegospodarczy
Biorąc pod uwagę wyrażoną w polskim prawie cywilnym zasadę swobody umów w konkretnej spółce cele powyższe mogą być łączone.
Ograniczenia dotyczące zastosowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością znajdują swoje uregulowanie w przepisach szczególnych. Przykładowo ustawy szczególne przewidują wyłączną formę działalności w formie spółki akcyjnej w stosunku do:
działalności maklerskiej,
giełdy papierów wartościowych,
Narodowych Funduszy Inwestycyjnych,
banków,
zakładów ubezpieczeń.
Założyciele spółki z o.o.
Założycielami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być osoby fizyczne i osoby prawne.
Nie ma również ograniczenia aby założycielem spółki z o.o. była osobowa spółka handlowa (chociaż nie ma osobowości prawnej ale ma przyznaną przez ustawę zdolność prawną i zdolność co czynności prawnych – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków i zdolność do nabywania prawa i zaciągania zobowiązań).
Osoba fizyczna, która ma ograniczoną zdolność do czynności może być założycielem sp. z o.o. pod warunkiem, iż uzyska zgodę przedstawiciela ustawowego. W przypadku jednoosobowej sp. z o.o. zgoda przedstawiciela ustawowego musi być wyrażona przed czynnością założycielską.
Z oczywistych przyczyn założycielem sp. z o.o. nie może być spółka cywilna, która stanowi wyłącznie stosunek zobowiązaniowy pomiędzy wspólnikami. To wspólnicy spółki cywilnej mają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.
Tworzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Można wyróżnić dwa stadia:
etap wstępny
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji
Etap I
Celem tego etapu jest doprowadzenie do zawarcia umowy spółki przez potencjalnych założycieli. Dyskusje i negocjacje, które skupiają się na określeniu wspólnego celu do którego wspólnicy zamierzają dążyć, wysokości i rodzaju wnoszonych wkładów, jak również kształtu i treści umowy spółki, która określi uprawnienia i obowiązki w relacjach pomiędzy wspólnikami a spółką.
Etap II
Celem drugiego etapu jest doprowadzenia do powstania (zarejestrowania) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Stadium to rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy spółki (w formie aktu notarialnego – wyjątkiem jest spółka zwana ,,s24” zakładana w systemie informatycznym ). Od momentu podpisania aktu notarialnego – umowy spółki – powstaje spółka z o.o. w organizacji.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji może nabywać praw, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. W tym zakresie więc wykazuje cechy ułomnej osoby prawnej. Osobowość prawną sp. z o.o. uzyskuje dopiero z chwilą w wpisu do rejestru przedsiębiorców. Spółka z o.o. w organizacji posiada już firmę, pod którą działa zawsze z dodatkiem ,,w organizacji”. Osobami, które reprezentują spółkę z o.o. w organizacji są osoby wchodzące w skład zarządu (według reprezentacji) lub pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników.
W zakresie odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji względem osób trzecich odpowiadają:
- sama spółka i osoby, które zobowiązania w jej imieniu zaciągnęły.
Odpowiedzialność ponoszą również wspólnicy z ograniczeniem do wniesionych wkładów do spółki.
Może dojść do sytuacji, w której nie dojdzie do utworzenia (zarejestrowania) spółki z o.o., a więc nie uzyska ona osobowości prawnej. Obowiązek złożenia wniosku o rejestrację ciąży w każdym przypadku na zarządzie spółki. Kodeks spółek handlowych przewiduje, że umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialności ulega rozwiązaniu z mocy prawa (ex lege), jeżeli zawiązanie spółki nie zostanie zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo od uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego o odmowie wpisu spółki.
Czynności konieczne do utworzenia spółki z o.o.
Zgodnie z art. 163 ksh na czynności konieczne do utworzenia spółki z o.o. są:
1. zawarcie umowy spółki
2. wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego spółki.
3. powołanie organów spółki
4. jeżeli jest to konieczne (warunki zostanę określone w dalszej części wykładu) powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.
5. wpis do rejestru sądowego.
Ad. 1 Zawarcie umowy
Umowa spółki z o.o. powinna być pod rygorem nieważności zawarta w formie aktu notarialnego. Wyjątek stanowi spółka zawarta w formie wzorca teleinformatycznego zgodnie z ustawą z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 92 poz. 531). Akt wszedł w życie 1 stycznia 2012 r. Szczegóły dotyczące tej formy utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przedstawię w dalszej części wykładu.
Postanowienia obligatoryjne umowy spółki:
określenie firmy i siedziby spółki,
określenie przedmiotu działalności spółki,
określenie wysokość kapitału zakładowego,
określenie czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział
ustalenie ilości i wartości nominalnej udziałów objętych przez poszczególnych wspólników
Jeżeli zaistnieją określone okoliczności faktyczne związane z utworzeniem spółki to również obligatoryjnie umowa spółki powinna zawierać:
określenie czasu trwania spółki jeżeli spółka ma być zawarta na czas określony,
określenia osoby wspólnika (imię, nazwisko, dane osobowe), jeżeli w całości lub w części jego wkład jest niepieniężny (aport). W tym przypadku konieczne jest szczegółowe określenie przedmiotu wkładu, jak również liczby i wartości nominalnej objętych w zamian udziałów (art. 158 par. 1 ksh).
Postanowienia fakultatywne można podzielić na cztery wyraźne grupy:
1. Pierwsza grupa to postanowienia umowy spółki odbiegające od dyspozytywnych przepisów ksh. Jeżeli zatem wspólnicy postanowią inaczej niż przepisy ksh to będą miały zastosowanie postanowienia umowy spółki. W innym przypadku w miejsce brakujących regulacji będą obowiązywać przepisy kodeksowe. Przykład to prawo wspólników do czystego zysku spółki wynikającego z rocznego sprawozdania finansowego. Zasada ta może być przez wspólników w całości lub w części wyłączona. Wyróżnia się czasowe wyłączenie lub przekazanie zysku w całości lub w części na inny cel określony przez wspólników w umowie spółki.
Umowa spółki może również przewidywać wyższy udział w zysku dla jednego wspólnika w stosunku do posiadanych przez niego udziałów (udziały uprzywilejowane). Przy braku takiej regulacji podział zysku następuje według posiadanych udziałów.
Inne przykłady to wybór i odwoływanie członków zarządu, sposób reprezentacji spółki, wybór miejsca zgromadzeń wspólników czy sposobu podejmowania uchwał na walnym zgromadzeniu.
2. Druga grupa postanowień powoduje, że w przypadku ich zamieszczenia w umowie spółki będą miały zastosowanie przepisy kodeksu spółek handlowych.
Wprowadzenie obowiązku dopłat na rzecz spółki spowoduje, iż będą miały zastosowanie przepisy ksh w zakresie wysokości opłat, terminu i uiszczania czy warunku ich zwrotu.
3. Trzecia grupa to postanowienia fakultatywne, które spowodują konieczność stosowania przepisów ksh jednak również w tym przypadku pozwolą na dyspozytywne określenie warunków ich stosowania (przykład dopłaty art. 178 par. 1 zd. 2 ksh).
4. Czwarta grupa to postanowienia umowy spółki, których ksh w ogóle nie przewiduje. Przykładem może być utworzenie w spółce funduszu socjalnego.
Ad. 2 Wniesienie wkładów
Kapitał zakładowy spółki musi być w całości zebrany przed rejestracją spółki w takiej wysokości w jakiej określono to w umowie spółki. W tym zakresie istnieje dowolność, z tym jednak ograniczeniem (art. 154 par. 1 ksh), iż kapitał minimalny (od stycznia 2009 r.) musi wynosić co najmniej 5.000 zł. Kapitał zakładowy może być pokryty wkładami pieniężnymi i niepieniężnymi (aportami). Zgłaszając wpis spółki do rejestru zarząd musi załączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione. Za fałszywe dane członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność cywilna i karną.
Ad. 3 i 4 Powołanie organów spółki
1. Powołanie zarządu spółki z o.o.
Organem zarządzającym spółki jest zarząd. Musi być powołany już na etapie funkcjonowania spółki w organizacji. Skład personalny zarządu określa się w umowie spółki lub dołączonym do zgłoszenia rejestrowego dowodzie ustanowienia zarządu ( uchwała zgromadzenia wspólników). Wraz ze zgłoszenie do rejestru załącza się wzory podpisów członków zarządu poświadczone notarialnie. Umowa spółki może określać, iż zarząd powołuje zgromadzenie, rada nadzorcza, komisja rewizyjna, osoba trzecia, a nawet że zarząd spółki tworzą wszyscy wspólnicy. Brak regulacji w tym zakresie powoduje, że zarząd powołują wspólnicy (albo jeden wspólnik w przypadku jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).
2. Ustanowienie organu nadzoru spółki z o.o.
Organami nadzoru w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością są rada nadzorcza lub komisja rewizyjna albo oba te organy łącznie. Organy te występują w spółce z o.o. fakultatywnie. Obowiązek ich powołania powstaje dopiero gdy kapitał zakładowy przewyższa 500.000 zł a wspólników jest więcej niż 25.(takie spółki wykazują pod względem kapitałowym i personalnym podobieństwo do spółki akcyjnej, w której rada nadzorcza jest obligatoryjna)
3. Zgromadzenie wspólników.
Jest organem stanowiącym spółki. Może mieć charakter zwyczajny lub nadzwyczajny. Zgromadzenie zwyczajne powinno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy od upływu każdego roku obrotowego spółki (do końca czerwca danego roku). Zwyczajne zgromadzenia zwołuje zarząd lub rada nadzorca (komisja rewizyjna) jeżeli nie zrobi tego zarząd. Nadzwyczajne (bieżące sprawy wymagające zgromadzenia wykraczające poza kompetencje zarządu) zarząd lub wspólnicy. Zasadą jest, iż uchwały zapadają bezwzględną większością głosów (50% + 1). Większość 2/3 wymagana jest przy zmianie umowy spółki, rozwiązaniu spółki i zbyciu przedsiębiorstwa spółki. Większość ¾ dotyczy zmiany profilu działalności spółki, przekształceniu spółki, połączeniu spółki i podziału spółki. Jednomyślność w przypadku podjęcia uchwały o dalszym istnieniu spółki już znajdującej się w likwidacji.
Ad. 5 Rejestracja spółki
Ostatnią niezbędną czynnością do powstania spółki z o.o. jest jej rejestracja. Przez wpis do rejestru spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji przekształca się w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, która nabywa osobowość prawną, a więc staje się podmiotem praw i obowiązków. Wpis ma charakter konstytutywny (obligatoryjny) co oznacza, iż jest konieczny do powstania spółki z o.o. Zgłoszenia do sądu rejestrowego dokonuje zarząd spółki, a wniosek podpisują wszyscy wspólnicy. Zgłoszenie odbywa się na formularzach urzędowych przy spełnieniu ściśle określonych formalnych warunków. Do zgłoszenia załącza się listę wspólników podpisaną przez wszystkich członków zarządu ze wskazaniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego ze wspólników. Dołącza się również notarialnie poświadczone wzory podpisów członków zarządu (karta wzorów podpisu). Zgłoszenie jest ograniczone czasowo terminem sześciomiesięcznym po upływie którego spółka z mocy prawa (ex lege) ulega rozwiązaniu. Wpis spółki następuje w rejestrze przedsiębiorców.
Z powstaniem spółki z o.o. wiążą się również dodatkowe czynności prawne np.:
wszystkie spółki z o.o. są zobowiązane do złożenia we właściwym urzędzie skarbowym poświadczonego przez siebie odpisu umowy spółki ze wskazaniem sądu rejestrowego, w którym zostały zarejestrowane.
do prowadzenie określonego rodzaju działalności konieczne jest uzyskanie pozwoleń lub koncesji.
Ogólne pojęcia dotyczące spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
1. Kapitał zakładowy – stanowi jedną z przesłanek utworzenia spółki z o.o. Powstaje z wkładów założycieli spółki, którzy w zamian za wkłady uzyskują udziały. Minimalna wartość kapitału zakładowego to kwota 5.000 zł zaś minimalny udział to kwota 50 zł. Wkładem jest to wszystko co wspólnik wnosi do spółki, aby uzyskać w niej udział. Wkład może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny (aport). Objęcie udział wiąże się z koniecznością wniesienia wkładu. Kapitał zakładowy ma charakter stały, a więc w uproszczeniu wspólnicy mogą dokonywać jedynie podziału czystego zysku spółki, niedopuszczalne jest naruszenie kapitału zakładowego w sytuacji gdy spółka nie osiągnie zysku. W przypadku uszczuplenia tego kapitału zysk w pierwszej kolejności powinien uzupełnić kapitał zakładowy. Zasada jednolitości kapitału zakładowego oznacza, że kapitał zakładowy może być tylko jeden, a fundusze ( rezerwowy, zapasowy ) mogą być tworzone tylko z zysku spółki, nie zaś z kapitału zakładowego. Wkładami niepieniężnymi (aportami) mogą być prawa rzeczowe (własność rzeczy ruchomych i nieruchomych, udziały we współwłasnościach, użytkowanie wieczyste), prawa obligacyjne (wierzytelności wspólnika, udział w innych spółkach z o.o. akcje, obligacje), prawa na dobrach niematerialnych (patenty, znaki towarowe, know-how). W przypadku wkładu niepieniężnego może się pojawić problem zawyżenia wskazanej wartości aportu w stosunku do jego rzeczywistej wartości zbywczej. W takim przypadku wspólnik wraz z członkami zarządu ponosi solidarną odpowiedzialność za uzupełnienie wartości wkładu. Tak samo uregulowano kwestie wniesienia aportu, który ma wady fizyczne lub wady prawne.
Podwyższeni kapitału zakładowego – polega na podwyższeniu jego wartości nominalnej niezależnie od sposobu pokrycia podwyższenia, które może mieć charakter realny lub nominalny. Ma na celu podtrzymanie działalności spółki lub rozszerzenie jej działalności. Inaczej się to przedstawia w przypadku gdy w umowie spółki określono, że jeden wspólnik może mieć tylko jeden udział. Wtedy albo w podwyższeniu uczestniczą tylko aktualni wspólnicy i wzrasta wartość nominalna ich udziałów albo dochodzi nowy wspólnik który to otrzymuje udział o wartości nominalnej równej wniesionemu wkładowi. Jeżeli zaś w umowie spółki określono, że wspólnicy mogą mieć więcej niż jeden udział to wtedy wszystkie udział (art. 153 ksh) muszą mieć równą wartość nominalną. Powoduje to, że aktualny bądź aktualni wspólnicy obejmują nowe udziały w zamian za wniesione wkłady albo nowy wspólnik otrzymuje nowe udziały po określonej wartości nominalnej. Oczywiście możliwa jest zmiana umowy spółki i podniesienie wartości nominalnej udziałów. Możliwe jest również dokonanie podniesienia wartości kapitału zakładowego metodą kombinowaną zarówno zwiększając liczbę udziałów jak i podnosząc ich wartość nominalną. Ważne jest aby wszystkie wszystkie udziały (w przypadku gdy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział) były równej wartości nominalnej.
Najczęściej podniesienie kapitału powoduje konieczność zmiany umowy spółki. Wyjątek stanowi art. 257 ksh, który pozwala na określenie w umowie spółki wysokości podwyższenia kapitału i terminu. Można wtedy podnosić kapitał spółki kilkukrotnie w określonym czasie bez konieczności zmiany umowy spółki. Zmiana umowy spółki wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej w formie aktu notarialnego.
Zarówno podwyższeni jak i obniżenie kapitału zakładowego wymaga rejestracji w KRS.
2. Udział – wyznacza status prawny wspólnika, ponieważ oznacza ogół jego uprawnień i obowiązków. Udział stanowi część kapitału zakładowego, a suma udziałów składa się na całość kapitału zakładowego. Objęcie udziałów następują z chwilą wniesienia wkładu. Wartość udziału ma charakter nominalny i rynkowy. Nominalna wartość udziału stanowi odpowiednią część kapitału zakładowego. Wartość rynkowa jest zależna od ceny za którą w danym przypadku można zbyć lub nabyć dany udział. Udział może stanowić własność jednej osoby albo współwłasność. Udziały mogą być zwykłe albo uprzywilejowane. Zwykłe przyznają takie same uprawnienia dla wspólników. Udziały uprzywilejowane przyznają szczególne uprawnienia jakieś grupie udziałowców. Uprzywilejowanie może dotyczyć prawa głosu (więcej niż jeden głos przypadający na jeden udział), prawa do dywidendy lub sposobu uczestnictwa w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki. Udział można obciążyć zastawem lub użytkowaniem. Zastawnik lub użytkownik jest zasadniczo uprawniony jedynie do realizacji praw obligacyjnych (majątkowych). W szczególności będzie to zatem prawo do pobierania dywidendy. W danej spółce powinna być prowadzona księga udziałów. Do jej prowadzenia jest zobowiązany zarząd spółki. Określa imię, nazwisko, firmę, której przysługuje udział, ilość i wartość nominalną udziałów.
3. Prawa wspólników:
prawo do dywidendy - czyli prawo do udziału w czystym zysku spółki według wielkości udziałów chyba, że umowa spółki zawiera odstępstwa od zasady podziału zysku według wielkości udziałów.
prawo do objęcie z pierwszeństwem przez wspólnika nowych udziałów.
prawo do rozporządzenia udziałem (zbycie udziału lub jego ułamkowej części wymaga
formy pisemnej z podpisami notarialnie potwierdzonymi pod rygorem nieważności).
prawo do udziału w podziale masy likwidacyjnej spółki.
prawa korporacyjne – na które składają się prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu wspólników i prawo głosu, prawo do zaskarżania uchwał przez wspólnika, prawo kontroli (przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki), prawo żądania rozwiązani spółki, bierne prawo wyboru do władz spółki (możliwość ograniczenia w umowie spółki osób wybieranych do zarządu tylko z grona udziałowców lub określonego grona udziałowców), prawo zwołania walnego zgromadzenia spółki oraz żądania wprowadzeni do porządku obrad określonych uchwał (1/10 udziału w kapitale spółki), prawo żądania wyłączenia wspólnika z ważnych przyczyn (więcej niż połowa).
4. Rozwiązanie spółki:
Spółka z ograniczona odpowiedzialnością ulega rozwiązaniu z chwilą jej wykreślenia z KRS. Oznacza to zakończenie bytu prawnego spółki. Wykreślenie musi być w każdym przypadku poprzedzone przez procesem likwidacyjny spółki. Ogólnie rzecz biorąc likwidacja polega na spieniężeniu majątku spółki, ściągnięciu wierzytelności, zaspokojeniu wierzycieli spółki oraz rozdzieleniu pozostałego majątku spółki. W trakcie procesu likwidacji spółka posiada osobowość prawną ,a jej nazwa ulega zmianie poprzez dodanie określenia ,,w likwidacji”.
Charakterystyka spółki zakładanej według wzorca zawartego w systemie teleinformatycznym.
Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością można utworzyć za pomocą wzorca zawartego w systemie teleinformatycznym – wynika to z ustawy z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 92 poz. 531). Akt wszedł w życie 1 stycznia 2012 r.
Nowela wprowadza tzw. tryb S24, który ma przyspieszyć i ułatwić rejestrację oraz obniżyć jej koszty.
Rejestracja za pomocą wzorca
Ustawa upraszcza proces zakładania spółek z o.o. Nowe przepisy pozwalają wykorzystać wzorzec umowy spółki z o.o., który jest udostępniany w systemie teleinformatycznym. O zawarciu umowy będzie można mówić dopiero po wprowadzeniu wszystkich koniecznych danych i po opatrzeniu jej podpisem elektronicznym.
Wspólnicy chcący skorzystać ze wzorca, muszą go przyjąć w całości, bez dokonywania jakichkolwiek zmian. Osoby, które uznają, że wzorzec nie odpowiada ich specyficznym potrzebom, będą mogły stosować dotychczasowy sposób sporządzania umowy spółki z o.o. i jej rejestracji, nie będąc związanymi postanowieniami wzorca umowy.
Tylko wkład pieniężny
Odformalizowanie procesu zakładania spółki z o.o. obejmuje także proces związany z pokrywaniem kapitału zakładowego. Aby uniknąć komplikacji prawnych, wykluczono możliwość wnoszenia w celu powstania spółki tworzonej w trybie uproszczonym wkładów niepieniężnych. Kapitał zakładowy może być pokryty jedynie przez wkład pieniężny, przy czym można go wnieść nawet po wpisie spółki do rejestru, ale nie później niż w terminie 7 dni. Zarząd będzie musiał w tym czasie złożyć oświadczenie do sądu rejestrowego o wniesieniu kapitału zakładowego. W przeciwnym razie sąd rejestrowy będzie mógł wydać postanowienie o rozwiązaniu spółki.
Wyłączenie wkładów niepieniężnych obejmuje jedynie okres do uzyskania wpisu spółki do rejestru. Potem do spółki będzie można wnosić wkłady na zasadach ogólnych.
Dzień na rozpoznanie wniosku
Przesłanie wniosku rejestrowego oraz umowy spółki z o.o. i listy wspólników do sądu odbywa się drogą elektroniczną. Wniosek jest rozpoznany w terminie jednego dnia od daty jego wpływu (stąd nazwa potoczna S24). Czynności weryfikacyjne zostaną przejęte przez system elektroniczny. Rola sądu rejestrowego została ograniczona do zbadania, czy umowę złożono na urzędowym formularzu i czy został on prawidłowo wypełniony.
Jak złożyć wniosek?
Warunki wnoszenia wniosków reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu i trybu złożenia wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnianego w systemie teleinformatycznym (Dz. U. Nr 297 poz. 1761).
Zgodnie z przepisami wniosek o wpis spółki do rejestru składa się za pomocą formularza udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Dokument wymaga podpisu elektronicznego lub bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Do wniosku należy dołączyć wytworzoną w systemie umowę spółki, listę wspólników, oraz - jeżeli zostało sporządzone w tym systemie - oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady pieniężne na pokrycie kapitału zakładowego zostały wniesione najpóźniej w chwili zgłoszenia spółki. Jeżeli wniosek ma być podpisany przez więcej niż jednego użytkownika, przy jego przygotowaniu należy wskazać te osoby. W takim przypadku dokument zostanie zatwierdzony z chwilą podpisania go przez ostatniego z użytkowników. Po przekazaniu wniosku do sądu użytkownicy podpisujący pismo i załączone do niego dokumenty, następnie otrzymają elektroniczne potwierdzenie.
Konto w systemie teleinformatycznym
Aby założyć takie konto, należy podać wymagane dane osobowe, wskazać hasło, a następnie dokonać weryfikacji zgodności imienia i nazwiska oraz numeru PESEL z danymi zawartymi w zbiorze PESEL. Konto zostanie udostępniane użytkownikowi wyłącznie po uwierzytelnieniu, za pomocą podpisu elektronicznego lub bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu. Od czerwca 2012 r. będzie można wykorzystać do tego zaufany profil e-PUAP.
II. Spółka akcyjna
Spółka akcyjna należy do grupy spółek kapitałowych, obok spółki z o.o.. Jest często nazywana ,,najbardziej kapitałową” spółką kapitałową. Centralne miejsce w spółce akcyjne zajmuje zatem kapitał zakładowy (dawniej zwanym akcyjnym). Zasadniczo w spółce akcyjnej brak jest elementów osobowych w przeciwieństwie do spółki z o.o.. Kapitał zakładowy w omawianej spółce ma dwie cechy. Jest wyodrębniony prawnie i stanowi element stały w stosunku do rozproszonego, anonimowego i stale zmieniającego się substratu osobowego, czyli akcjonariusza.
Spółka akcyjna posiada osobowość prawną. Uzyskują ją z chwilą zarejestrowania w KRS przy czym już od momentu zawiązania spółka akcyjna staje się podmiotem praw i obowiązków, a także właścicielem swojego majątku jako spółka akcyjna w organizacji. Niezwykle istotną kwestią dla wspólnika przy podejmowaniu decyzji o wyborze typu spółki do prowadzenia działalności jest kwestia ograniczenia osobistej odpowiedzialności za długi. W spółce akcyjnej akcjonariusz na początku ryzykuje w rzeczywistości jedynie wartością wkładu na pokrycie akcji, a później wartością rynkową objętych akcji.
Na wstępie należy wspomnieć również o podwójny opodatkowaniu akcjonariuszy, bowiem niezależnie od podatku dochodowego płaconego przez spółkę akcjonariusz będący osobą fizyczną płaci drugi podatek dochodowy od wypłaconej dywidendy.
Proces tworzenia spółki akcyjnej jest najbardziej sformalizowanym ze wszystkich spółek. Czynności prawne składające się na umowę założycielską muszą być dokonane w formie aktu notarialnego. Chodzi tutaj o statut spółki, akt zawiązania spółki, oświadczenie o wyrażeniu zgody na jej zawiązanie, treść statutu i objęcie akcji. Zarządzanie spółką i nadzór nad nią odbywa się w sposób bardzo zinstytucjonalizowany. Prowadzenie spraw spółki i zarządzanie nią dokonywane jest przez zarząd typu menadżerskiego. Nadzór sprawowany jest przez obligatoryjną radę nadzorczą. Uprawnienia akcjonariusza ograniczają się do uzyskiwania informacji o spółce. Szczególny charakter ma również prawo do zasadniczo nieograniczonego rozporządzania akcją. Wynika to z faktu, iż akcja jest papierem wartościowym i wyraża abstrakcyjne zobowiązanie.
Od spółek handlowych spółkę akcyjną odróżniają cechy charakterystyczna dla spółek kapitałowych:
posiadanie osobowości prawnej
ograniczenie osobistej odpowiedzialności akcjonariusza do wartości objętych ale nie pokrytych akcji,
sformalizowany sposób zakładania spółki,
zinstytucjonalizowany sposób prowadzenia spraw spółki,
zasadniczo nieograniczona możliwość rozporządzania akcją (zbywania lub zastawianie)
Od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółka akcyjna różni się :
większym kapitałem zakładowym (założycielskim) spółki – 100.000 zł zamiast 5.000 zł
specyficznym charakterem prawnym udziału w wspólnika w spółce wyrażonym w papierze wartościowym emitowanym w serii, zwanym akcją, co w konsekwencji daje zasadniczo nieograniczoną możliwość rozporządzania akcją (spółka z o.o. nie może wystawiać dokumentu na udziały).
bardziej skomplikowanym procesem tworzenia spółki,
sformalizowanym procesem wyceny i weryfikacji wkładów niepieniężnych (aportów) zarówno na etapie tworzenia, jak i funkcjonowania spółki,
istnieniem obligatoryjnego organu nadzoru spółki w postaci rady nadzorczej i w związku z tym brakiem nadzoru wspólnika nad działalnością spółki.
Spółka akcyjna ma z całą pewnością bardziej uniwersalne zastosowanie zarówno dla celów gospodarczych, jak i kulturalnych czy naukowych. Jest również jedyną właściwą formą prawną dla spółek, które mają obejmować dużą ilość wspólników.
Działalność spółki akcyjnej wiąże się zawsze z prowadzeniem działalności na większą skalę i wymagającą większych nakładów finansowych (w szczególności po zmianach obniżających minimalny kapitał spółki z ,o.o. do kwoty 5.000 zł).
Należy wskazać, iż spółka akcyjna jest kluczową instytucją prawną w procesie restrukturyzacji i prywatyzacji polskiej gospodarki. Przekształcanie majątku państwowego polega w głównej mierze na przekształcaniu przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki akcyjne Skarbu Państwa. Na tym polega komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych. Nie jest to oczywiście cel sam w sposobie dalszy proces to prywatyzacja, a więc zbycie akcji takiej spółki inwestorom prywatnym (polskim lub zagranicznym) a także pracownikom (akcjonariat pracowniczy) czy zwykłym obywatelom (akcjonariat obywatelski).
Należy również wskazać, iż spółka akcyjna jest podstawowym mechanizmem prawnym tworzenia struktury rynku pieniężnego i kapitałowego. Wynika to z faktu, że prawo wyznacza dla niektórych instytucji formę prawną spółki akcyjnej jako jedynie dopuszczalną. Dotyczy to banków (nie państwowych i nie spółdzielczych), giełdy papierów wartościowych, domów maklerskich lub narodowych funduszy inwestycyjnych.
Spółka akcyjna publiczna a spółka akcyjna ,,prywatna”
Ustawa prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi wprowadza termin ,,spółka publiczna”. Zgodnie z definicją jest to spółka akcyjna, której akcje co najmniej w jednej emisji zostały dopuszczone do publicznego obrotu (nieoznaczonego kręgu adresatów). Należy podkreślić, iż prawo dopuszczenia akcji do publicznego obrotu przysługuje również spółce komadytowo-akcyjnej. Zatem mamy trzy kryteria definiujące akcyjną spółkę publiczną:
nieoznaczony adresat emisji akcji
wprowadzenie akcji do publicznego obrotu papierami wartościowymi
notowanie spółki na giełdzie papierów wartościowych
Spółka akcyjna ,,prywatna” nie została zdefiniowana. Określa się je również mianem spółki zamkniętej ponieważ akcjonariat tej spółki jest oznaczony, a także spółka nie musi ujawniać na zewnątrz danych dotyczących swojej sytuacji ekonomiczno-finansowej, z wyjątkiem obowiązków wynikających z ustawy o rachunkowości.
Jednoosobowa spółka akcyjna
Obecnie ustawodawca nie ogranicza możliwości zakładania takiej spółki akcyjnej (wcześniej tylko Skarb Państwa lub związek gmin). Jednoosobowa spółka akcyjna oznacza, że wszystkie akcje należą do jednego akcjonariusza. Akcjonariusz nie potrzebuje wspólników, ponieważ sam dysponuje odpowiednim kapitałem do jej założenia. Ustawodawca wprowadza jednak ograniczenie w procesie tworzenia przedmiotowej spółki. Jednoosobowa spółka akcyjna nie może być założona przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie ma więc przeszkód żeby założycielem jednoosobowej spółki akcyjnej była jednoosobowa spółka akcyjna.
Powstanie spółki akcyjnej
Założycielem spółki akcyjnej jest podmiot, który podpisuje statut spółki. Z faktu podpisania statutu nie wynika jeszcze obowiązek objęcia akcji. Obowiązek ten jest następstwem złożenia oświadczenia w akcie zawiązania spółki. Takie rozwiązania powoduje, iż założyciel spółki akcyjnej nie musi być jej akcjonariuszem.
Od momentu zawiązania spółki akcyjnej do jej prawomocnego wpisu w KRS spółka jest spółką akcyjną w organizacji. Przy czym ksh przyjmuje, iż zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia jej wszystkich akcji. Zatem między podpisaniem statutu, a zawiązaniem spółki akcyjnej może upłynąć trochę czasu (nie więcej jednak niż 6 miesięcy ponieważ spółka akcyjna nie dojdzie wtedy do skutku). W tym czasie może dojść do wnoszenia aportów czy dokonywania zakupów dla spółki. Z tej konkluzji wynika, iż jest możliwa sytuacja, w której pomiędzy podpisaniem statutu a zawiązaniem spółki akcyjnej w organizacji (objęcie wszystkich akcji) nie będzie istniał żaden prawnie zinstytucjonalizowany twór.
Spółka akcyjna w organizacji (czyli po zawiązaniu spółki-objęciu wszystkich akcji) może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Jest to więc konstrukcja ułomnej osoby prawnej. Może mieć własny rachunek bankowy, na który przed jej rejestracją będą wpływać wkłady pieniężne jej wspólników. Może nabyć własność nieruchomości poprzez wniesienie nieruchomości do spółki tytułem wkładu niepieniężnego (aportu).
Za czynności podjęte przez spółkę w organizacji odpowiada spółka akcyjna po rejestracji i osoby działające w jej imieniu (zarząd, założyciele, pełnomocnik ustanowiony uchwałą wspólników). Podkreślić również należy, iż objęcie akcji nie jest równoznaczne z ich pokryciem. KSH w art. 309 par 3 stwierdza, iż akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w ¼ ich wartości nominalnej. Wkład niepieniężne (aporty) powinny być pokryte nie później niż w terminie roku od zarejestrowania spółki akcyjnej. Przekładając to na wysokość kapitału zakładowego można stwierdzić, iż przed rejestracją spółki akcyjnej, jeżeli jej kapitał zakładowy składa się wyłącznie z wkładów pieniężnych, wystarczy aby wpłacono 25.000 zł ( ¼ z 100.000 zł minimalnego kapitału zakładowego spółki akcyjnej). W przypadku kapitał spółki powstającego zarówno z wkładów pieniężnych jak i niepieniężnych przed rejestracją należy pokryć co najmniej ¼ wartości wnoszonych wkładów.
Należy wyraźnie podkreślić, iż za wartość wkładów niepokrytych każdy akcjonariusz odpowiada całym swoim majątkiem osobistym.
W przypadku gdy nie dojdzie do rejestracji spółki akcyjnej w terminie 6 miesięcy od daty sporządzenia statut spółka akcyjna ulega rozwiązaniu z mocy prawa. Jeżeli akcjonariusze wnieśli wkłady do spółki na pokrycie akcji lub zaciągnięto zobowiązania względem osób trzecich konieczne jest rozpoczęcie procesu likwidacji.
Czynności konieczne do utworzenia spółki akcyjnej
Czynności konieczne do utworzenia spółki akcyjnej można podzielić na podstawowe i dodatkowe. Bez obu rodzajów tych czynności spółka akcyjna nie może powstać, a więc nie nabędzie osobowości prawnej. Pierwszy rodzaj czynności jest konieczny przy zakładaniu każdego rodzaju spółki akcyjnej. Drugi rodzaj jest konieczny jedynie przy wybranych stanach faktycznych.
Czynności podstawowe:
a) zawarcie szeroko rozumianej umowy założycielskiej, na którą składają się akt zawiązania spółki oraz statut,
b) zebranie i pokrycie kapitału zakładowego (w części określonej przez KSH – vide powyżej)
c) powołanie pierwszych organów spółki: pierwszego zarządu i pierwszej rady nadzorczej,
d) rejestracja spółki akcyjnej w KRS poprzedzone złożeniem odpowiedniego wniosku wraz z
załącznikami.
Czynności dodatkowe (nazywane również czynnościami przygotowawczymi):
przygotowanie sprawozdania założycieli,
złożenie wniosku do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłych rewidentów celem uzyskania ich opinii (wyceny) wkładów niepieniężnych.
uzyskanie zgody organu właściwej władzy państwowej na zawiązanie spółki (dotyczy koncesji i zezwoleń).
Ad. a) Umowa założycielska
Umowa spółki akcyjnej ma charakter złożony. W przeciwieństwie do spółki z o.o. rzadko zawiera się w jednym akcie notarialnym. Dzieli się na statut spółki i akt założycielski. Podział ten pozwala na uczestnictwo w charakterze wspólnika spółki akcyjnej większej liczby osób, ponieważ czynności te nie muszą być podjęte jednocześnie. Oba dokumenty muszą być sporządzone w formie aktu notarialnego. Nie dochowanie tej formy prawnej powoduje nieważność czynności. Uczestnictwo w tych czynnościach może się odbywać osobiście lub przez pełnomocników jednakże pełnomocnicy muszą się legitymować pełnomocnictwami notarialnymi.
Dokonanie powyższych czynności w jednym dokumencie może mieć miejsce jeżeli krąg osób będących założycielami jest tożsamy z kręgiem osób będących akcjonariuszami (obejmującymi wszystkie akcje pierwszej emisji)
Ad. b) Zebranie i pokrycie kapitału zakładowego
Kapitał zakładowy tworzy się z wkładów akcjonariuszy. Zebranie kapitału w odpowiedniej wysokości jest warunkiem powstania spółki akcyjnej (rejestracji). Kapitał spółki akcyjnej musi być cyfrowo określony i podzielony na akcje o równej wartości nominalnej (w spółce akcyjnej nie jest dopuszczalny podział na akcje nierównej wartości nominalnej). Utworzone w ten sposób akcje muszą być objęte przez akcjonariuszy. Z chwilą ich objęcia akcjonariusze zobowiązują się względem spółki, że pokryją akcje poprzez wniesienie wkładów. Mamy więc trzy fazy:
podział ustalonego kwotowo kapitału na akcje o równej wartości nominalnej,
objęcie akcji przez akcjonariuszy,
wniesienie wkładów przez akcjonariuszy na pokrycie akcji ( termin pokrycia jest ustalony w umowie założycielskiej ).
Ad. c) Powołanie pierwszych organów spółki akcyjnej
Spółka akcyjna działa poprzez ustanowione organy. Wyróżniamy organy zarządzające ( zarząd ), kontrolne ( rada nadzorcza ) i uchwałodawcze ( walne zgromadzenie ). Na etapie tworzenia spółki akcyjnej chodzi o powołanie pierwszych jej organów. Ustanowienie pierwszych organów następuje w akcie notarialnym zawiązującym spółkę akcyjną. Należy pamiętać, iż nazwisk i imion osób powołanych do organów spółki akcyjnej nie umieszcza się w treści statutu.
Zarząd składa się z jednego albo większej ilości członków. Do zarządu spółki mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub z poza ich grona. Członków zarządu (za wyjątkiem pierwszego zarządu) powołuje rada nadzorcza chyba że statut spółki stanowi inaczej (np. walne zgromadzenie ). Maksymalna kadencja dla członka zarządu to pięć lat. Ponowne powołanie tego samego członka zarządu jest dopuszczalne jednak na kadencję nie dłuższe niż pięć lat każda. Kadencja danego członka zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia spółki zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy to uchwały (decyzje) zapadają bezwzględną większością głosów chyba, że statut przewiduje inaczej. Rozwiązaniem jest decydujący głos prezesa zarządu w przypadku równości głosów. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu.
W przypadku zarządu wieloosobowego sposób reprezentacji spółki określa statut. Jeżeli statut tego nie określa to do składania oświadczeń woli konieczne jest łączne działanie dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu i prokurenta.
Wskazać należy, iż walne zgromadzenia i rada nadzorcza spółki nie mogą wydawać zarządowi wiążących poleceń co do prowadzenia spraw spółki.
Wynagrodzenie członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innej umowy ustala rada nadzorcza, chyba że statut stanowi inaczej.
Walne zgromadzenie może upoważnić radę nadzorczą do ustalenia określonego dodatkowego wynagrodzenia dla członków zarządu z czystego zysku spółki, który wypracują.
W umowie pomiędzy członkiem zarządu a spółką - spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia.
Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich we wszystkich dziedzinach jej działalności. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań finansowych spółki pod kątem ich zgodności z dokumentami spółki, jak i z stanem faktycznym, rozpatrywanie wniosków zarządu co podziału zysku spółki lub pokrycia strat, składanie w tym zakresie sprawozdania walnemu zgromadzeniu.
Obowiązuje całkowity zakaz łączenia stanowiska członka rady nadzorczej z funkcją członka zarządu, prokurenta, likwidatora, kierownika oddziału lub zakładu, zatrudnionego w spółce głównego księgowego, radcy prawnego lub adwokata.
Rada nadzorcza składa się z co najmniej trzech członków, a w spółce publicznej z co najmniej pięciu członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie.
Również w przypadku członków rady nadzorczej kadencja nie może być dłuższa niż pięć lat. Obowiązują te same zasady kadencyjności jak w przypadku członków zarządu.
Rada nadzorcza podejmuje decyzje w formie uchwał. Minimalne kworum to co najmniej połowa członków rady przy czym wszyscy jej członkowie muszą być zaproszeni. Można powyższe wymagania podwyższyć w statucie spółki. Członkom rady nadzorczej może być przyznane wynagrodzenie za sprawowanie funkcji nie jest to jednak konieczne.
Ad. d) Rejestracja spółki akcyjnej
Wniosek o wpis spółki akcyjnej do rejestru sądowego składa się na urzędowym formularzu. Wniosek o wpis składa się do właściwego ze względu na siedzibę spółki sądu rejestrowego. Wniosek podpisują i składają członkowie zarządu. KSH nie stawia jednak wymogu podpisania wniosku o rejestrację przez wszystkich członków zarządu. Wystarczy zatem podpisanie wniosku zgodnie z reprezentacją spółki. Wniosek musi być prawidłowo opłacony. Do opłaty należy dodać koszt publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Do wniosku o wpis załącza się:
statut
akty notarialne o zawiązaniu spółki i objęciu akcji
oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wymagane przez statut wpłaty na akcje oraz wkłady niepieniężne zostały pokryte zgodnie z prawem. Wymóg ten jest uzasadniony faktem, iż członkowie zarządu odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym względem osób trzecich za fałszywe złożenie takie oświadczenia.
potwierdzone przez bank lub dom maklerski wpłaty na akcje na rachunek spółki akcyjnej w organizacji, zaś w przypadku gdy statut przewiduje pokrycie kapitału wkładami niepieniężnymi po rejestracji – oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wniesienie tych wkładów do spółki jest zapewnione zgodnie z postanowieniami statutu przed terminem KSH (maksymalnie rok od rejestracji).
dokument stwierdzający ustanowienie organów spółki,
podpisy członków zarządu notarialnie poświadczone,
A ponadto w przypadkach szczególnych:
sprawozdanie założycieli wraz z opinią biegłych rewidentów jeżeli kapitał zakładowy albo jego część jest pokrywana wkładami niepieniężnymi (aportami).
Podwyższenie kapitału zakładowego
Istnieją dwa sposoby podwyższenia kapitału zakładowego:
po pierwsze zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego poprzez emisję nowych akcji i pokrycie ich nowymi wkładami.
po drugie podwyższenie kapitału ze środków spółki czyli kapitalizację rezerw, które może nastąpić przez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji albo przez utworzenie nowych akcji.
Akcja
Pojęcie akcji w prawie spółek występuje w trzech znaczeniach:
jako ułamek kapitału zakładowego,
ogół praw służących akcjonariuszowi w stosunku do spółki,
dokument wystawiony przez spółkę, który stanowi zmaterializowanie praw akcjonariusza,
Akcja jest papierem wartościowym. Taka cecha akcji pozwala zasadniczo na niemal całkowicie swobodny obrót akcjami, jak również uzasadnia jej abstrakcyjny charakter. Abstrakcyjność akcji oznacza, że ważność i skuteczność prawa akcjonariusza nie zależy od istnienia ważnej przyczyny gospodarczej (tzw. causae) uzasadniającej powstanie tychże praw względem spółki.
Wyróżnia się następujące rodzaje akcji:
akcje na okaziciela – uprawniają do korzystania z przypisanych akcji praw przez każdego posiadacza, a nie konkretnie oznaczoną osobę,
akcje imienne – związane z konkretną osobą, której imię i nazwisko lub nazwa widnieją na dokumencie akcji. Osoby te wpisuje się do księgi akcyjnej i z tą chwilą są one uważane za akcjonariuszy spółki.
akcje uprzywilejowane – przyznają pewnej grupie akcjonariuszy szczególne uprawnienia np. co do głosu na walny zgromadzeniu, co do dywidendy, co do podziału majątku w przypadku likwidacji spółki – dopuszczalne jest aby statut spółki przyznawał akcją uprzywilejowanym inne uprawnienia.
akcje ,,nieme” - to akcje na podstawie, których akcjonariuszowi nie przysługuje prawo głosu na walny zgromadzeniu.
Istnieje możliwość zamiany akcji imiennej na akcję na okaziciela jak również odwrotnie. Proces te dokonuje się poprzez złożenie takie wniosku zarządowi spółki.
Podkreślić należy, iż w przypadku akcji imiennych jest możliwe wprowadzenie ograniczenia ich zbycia w treści statutu, uzależnione od zgody zarządu spółki.